Rusiyada Azərbaycan Diasporasının Reallığı: Səsimiz Haradadır?

Rusiyada milyonlarla azərbaycanlı yaşayır. Onlar bu ölkənin iqtisadi həyatında, biznes sektorunda, bəzən mədəniyyət və incəsənətdə fəal rol oynayırlar. Lakin bütün bu say və potensiala baxmayaraq, Azərbaycan diasporasının səsi nə ictimai diskursda, nə də siyasi tribunada kifayət qədər eşidilmir. Son illərdə yayılan bəzi analitik videolar – o cümlədən sözügedən material – bu məsələnin ciddiliyini bir daha gündəmə gətirir: Rusiyada azərbaycanlıların müdafiəsi niyə yoxdur?

Görünən, amma görünməyən simalar

Videoda adı çəkilən şəxslər – Rusiyanın tanınmış azərbaycanlıları – ya biznes sahəsində uğur qazanmış iş adamlarıdır, ya da mədəniyyət və incəsənətdə müəyyən tanınma əldə etmiş simalardır. Onların bir çoxu milyonlarla insanı təmsil etmək iqtidarında görünür, lakin ictimai və siyasi fəaliyyətlərində bu nümayəndəlik, demək olar ki, müşahidə olunmur.

Məsələn, Rusiya ictimaiyyətində erməni, yəhudi, çeçen, tatar diasporalarının nümayəndələri siyasi təsir gücünə malik olduğu halda, azərbaycanlı simaların ya görünməməsi, ya da neytrallığı düşündürücüdür. Bu fakt videoda əsas problem kimi qeyd olunur və sual kimi qoyulur: «Bəs bizim səsimiz hanı?»

Qorxu, passivlik, yoxsa sistemli basqı?

Videoda vurğulanan əsas məqamlardan biri də azərbaycanlıların Rusiyada baş verən ədalətsizliklərə qarşı susqunluğudur. Etnik motivli hücumlar, hüquq-mühafizə orqanlarının diskriminasiyası, mediada mənfi stereotiplərin yayılması – bütün bu hallarda azərbaycanlı diasporası ya passiv davranır, ya da tamamilə susur.

Burada sual yaranır: bu davranış qorxudanmı doğur? Yoxsa azərbaycanlı icması içində birlik və liderlik boşluğu mövcuddur? Videonun müəllifi bu məsələyə yanaşarkən həm dövlətin, həm də fərdi simaların məsuliyyət daşıdığını qeyd edir.

Dövlət və diaspor münasibətləri

Azərbaycan dövləti illərdir xaricdəki diaspor fəaliyyətinə dəstək verməyə çalışır. Lakin bu dəstəyin praktiki effekti, xüsusilə Rusiyada, arzuolunan səviyyədə deyil. Səbəb – çox zaman yerli liderlərin qətiyyətsizliyi, əqidəsizliyi və şəxsi maraqları ictimai maraqlardan üstün tutmaları olur.

Videoda qeyri-rəsmi statuslu, amma nüfuz sahibi şəxslərə çağırış edilir: bir araya gəlin, danışın, müdafiə olun, reaksiya verin. Çünki səssizlik həm təhlükəli, həm də utancvericidir.

Nəticə və çağırış

Bu video bir xəbərdarlıqdır – həm cəmiyyətə, həm də Azərbaycan dövləti ilə Rusiyadakı diasporaya. Real vəziyyət göstərir ki, etnik, mədəni və dini təəssübkeşlik fonunda susmaq – gələcəkdə daha dərin problemlərə yol aça bilər.

Təklif olunan yol nədir?

• Rusiyada yaşayan azərbaycanlıların hüquqi müdafiə mexanizmləri gücləndirilməlidir.
• Diaspora təşkilatları yalnız tədbir təşkilatçısı kimi deyil, hüquqi və siyasi müdafiə platformaları kimi fəaliyyət göstərməlidir.
• Media və ictimai fəallıq artırılmalıdır – YouTube və sosial şəbəkələr bu sahədə güclü silahdır.
• Ən əsası isə – birlik və liderlik ruhu yenidən oyadılmalıdır.